3. Međunarodni naučni skup – Golubić 2010

Naučni skup je održan od 22. do 25. avgusta 2010. godine u obnovljenoj seoskoj školi u Golubiću i Zadru. Ovaj naučni skup su zajedničkim radom organizovali Centar za istoriju, demokratiju i pomirenje – Novi Sad, Udruga za povijest, suradnju i pomirenje (AHCR) – Obrovac, Balkan Trust for Democracy, Beograd i Grad Obrovac, uz pomoć velikog broja donatora.

Hrvatsko – srpski odnosi u 20. veku - politička i kulturna saradnja

Na trećem međunarodnom naučnom skupu u Golubiću koji je održan od 22. do 25. avgusta 2010. godine okupili su se naučnici, političari i filmski stvaraoci koji su svojim radom i prisustvom dali doprinos unapređivanju hrvatsko-srpskih odnosa, što se moglo primetiti na osnovu pažljivo izabranih tema za naučne radove iz oblasti hrvatsko-srpske saradnje u politici i kulturi u 20. veku, zatim na osnovu dogovora političara iz Grupe prijateljstva između hrvatskog sabora i srpskog parlamenta, Demokratskog saveza Hrvata Vojvodine i Srpskog narodnog vijeća u Hrvatskoj, te filmskim stvaraocima koji su svojim radom dotakli neke od najinteresantnijih, ali i najvažnijih tema vezanih za poboljšanje zajedničkog života na prostorima dve države.

U nameri da se nastavi naučni i politički hrvatsko-srpski dijalog, CHDR je nastojao da u Golubiću okupi naučnike i političare koji imaju različito viđenje u vezi sa pomenutom temom i da se na taj način započnu razgovori u javnosti.

Ovaj naučni skup su zajedničkim radom organizovali Centar za istoriju, demokratiju i pomirenje – Novi Sad, Udruga za povijest, suradnju i pomirenje (AHCR) – Obrovac, Balkan Trust for Democracy – Beograd i Grad Obrovac, uz pomoć velikog broja donatora.

Dana 24. avgusta učesnici su došli do zajedničkih zaključaka i predložili dalje smernice za naučno – istraživački rad iz ovih oblasti.

Na završnoj generalnoj sesiji, koja je bila održana u poslepodnevnim časovima, doneta je zajednička izjava političara i naučnika vezana za razvoj političkih odnosa između Hrvatske i Srbije kao i za dalja istraživanja i uticaj koji bi političari i naučnici na osnovu postignutih rezultata mogli da ostvare u široj zajednici.

Naučnici su saglasni da je kultura bila i danas jeste jedan od najznačajnijih vidova saradnje dve države koji ih povezuje ne samo od vremena sticanja njihove nezavisnosti devedesetih godina i na početku 21. veka, već ih spaja i zbog zajedničke istorije koju su delili u dvema Jugoslavijama. Suprotno saradnji kojoj je jednim delom uzrok život u zajedničkoj državi, postoje i nesuglasice, koje su u ovom trenutku daleko veće i koje se nalaze duboko ukorenjene u društvima dveju zemalja, a koje su bile prisutne u gotovo čitavom 20. veku i koje podstiču, na prvom mestu, ostrašćeni naučnici. Dakle, očito je, da doticanje prošlosti na ovakav način stvara probleme za regionalnu saradnju.

Ipak, treba priznati da obnavljanje i jačanje kulturne saradnje više je bilo izraz lične incijative kulturnih poslenika nego političkih struktura. Od 2004. godine možemo da govorimo o normalizaciji odnosa između Hrvatske i Srbije, kojem su u početku doprinosili pisci, ali ne smemo da smetnemo sa uma da su uspostavljanju kulturne saradnje smetali oni kulturni radnici koji su bili ili i dalje jesu nacionalisti i koji su imali podršku medija tokom devedesetih pa sve do 2004, a mestimično i kasnije. Temelj građenja odnosa u kulturi, zaključeno je na skupu, treba da se bazira na zajedničkoj prošlosti i nepostojanju jezičke barijere, a državne institucije trebale bi da stvore predpostavke za to.

Kada je reč o kratkom istorijatu regionalne saradnje od devedesetih godina prošlog veka treba istaći da su se naučnici složili da je ustavna odredba iz 1997. u Republici Hrvatskoj zabranjivala regionalnu saradnja sa balkanskim zemljama, ali da se politika od 1999. počela da menja i da se ide ka regionalnoj saradnji i to zbog Evropske Unije koja uporno insistira na tome.

Uticaj EU na saradnju i pritisci koje je vršila blagotvorno su delovali na otopljavanje političkih odnosa, što ne znači da je saradnja bila dobrovoljna i da je narod tome prišao drage volje već je zadržana na nivou visoke politike uz poneke primere iz sveta kulture i nauke gde su pojedinci ostvarivali lepe odnose.
Od 2004. do 2008. između Hrvatske i Srbije bio je umereni razvoj regionalnih odnosa, prema oceni naučnika, a oni su pogoršani zbog priznavanja Kosova od strane Hrvatske. Tek od 2008. saradnja između dve zemlje se značajno poboljšala.

Okupljeni naučnici su zaključili da politička saradnja kao i saradnja u kulturi između dve zemlje nisu ključni za stabilnost regije, ali su od izuzetne važnosti, a posebno kada je reč o Bosni i Hercegovini. I na primeru te zemlje pokazuje se otopljavanje u političkim odnosima u regiji, a kultura beleži izvesne uspehe prvenstveno kada je reč o filmskom stvaralaštvu i muzičkoj sceni. Za proces pomirenja u regiji i za poboljšavanje političkih odnosa, ali i za sticanje poverenja među donedavno zaraćenim stanovništvom nije dovoljno samo unaprediti političku saradnju i saradnju u kulturi i nauci. Osim pomenutog neophodno je izvršiti značajne promene u medijima. U novinarstvu, u regionu, nije izvršen proces suočavanja sa prošlošću pošto niko nije od novinara odgovarao za širenje ratne propagande. Naučnici smatraju da ni u drugim oblastima javnog života nisu izvršena suočavanja sa odgovornošću za ratne zločine i da adekvatnih lustracija u tim oblastima nije bilo. Proces suočavanja sa prošlošću nezamisliv je bez postojanja javnih servisa koji će biti izvan uticaja nacionalističkih politika.

Na kraju naučnici su zaključili da suočavanje sa prošlošću u okviru pojedinih društvenih nauka (istorija, politikologija, sociologija, pravo, književnost) treba da otpočne što pre. Za početak, potreban je minimalan konsenzus po pitanju interpretacije prošlosti kao što su na primer ratovi iz devedesetih godina 20. veka, a zajednički rad naučnika (eksperata za hrvatsko-srpske odnose) sa političarima iz Grupe prijateljstva kao i manjinskih stranaka trebao bi da bude uvod u ozbiljno razmatranje razloga za povlačenje tužbi za genocid.

Ipak, na kraju skupa je zaključeno da do napetka u saradnji između dve države, složili su se naučnici, ne može doći ako se ne pristupi rešavanju otvorenih pitanja za poboljšanje odnosa:

  • pitanje povratka izbeglica,
  • suđenje ratnih zločina,
  • rešavanje pitanja nestalih lica,
  • povratak kulturnih dobara u Hrvatsku,
  • korpus manjinskih prava,
  • rešavanje pitanja razgraničenja između dve države,
  • prevazilaženje problema koji se tiču tužba i kontratužba pred međunarodnim sudom u Hagu
  • i razvoj ekonomskih odnosa.
Ova pitanja se moraju ubrzano rešavati zbog izbegavanja ciklične krize na ovim prostorima.

Okupljeni političari iz Grupe prijateljstva kao i predstavnici manjinskih stranaka su se dogovorili da je neophodno pristupiti daljem unapređivanju saradnje i to na osnovu obostranih iskustava vezanih za pitanja samouprave i kulturne autonomije. Da bi se to postiglo neophodni su intenzivniji sastanci i razmena iskustava pre sastanaka zajedničkog međudržavnog odbora Republike Hrvatske i Republike Srbije. 

Na kraju sastanka političara dogovoren je skori zajednički sastanak ključnih institucija Srba iz Republike Hrvatske i Hrvata iz Republike Srbije.

Naučni radovi sa skupa u PDF formatu:

Najnovije: